Met een palmares van 15 jaar projecten in de publieke ruimte en 15 jaar plensbuien bij een groot deel van die projecten, hebben we alvast één ding geleerd: omarmen, die erfvijand.
Leve de regen en het water in de stad!

Met EauPropre|ProperWater willen we het debat gaande houden rond water in de stad van morgen.
Dat doen we door zelf dingen uit te proberen, vaak en plein public, op pleinen en terreinen in de stad, en door vragen te stellen.
In het kort komen we telkens weer uit bij deze 5 kwesties:

1. Wat is proper water ?

2. Waar vinden we proper water ?
3. Hoe maken we proper water ?

4. Van wie is (wie heeft recht op) proper water ?

5. Hoeveel kost proper water ?

De link tussen water en steden wordt vaak als vanzelfsprekend gezien. Steden hebben water nodig. Punt aan de lijn. Historisch gezien was dit ook de reden waarom steden ontstonden bij bronnen of waterlopen. Nu gebruiken steden water voor gezondheid en hygiëne, recreatie en industrie. Maar gaat het in deze relatie om éénrichtingsverkeer of kunnen steden ook iets terug geven aan het water?

City Mine(d) gelooft van wel. Steden vormen een concentratie van mensen en middelen, maar ook van ideeën. Door te putten uit deze ideeën, kunnen nieuwe antwoorden ontstaan op de uitdagingen waarmee water ons confronteert.

City Mine(d) put uit de intellectuele rijkdom in de stad door mensen samen te brengen, in de publieke ruimte, met een wel­bepaald project als streefdoel. Aan de basis van deze projecten ligt een stimulerende vraagstelling. Deze wordt vertaald in een fysieke interventie die door haar realisatie aanleiding geeft tot een hele reeks bij-vragen en -antwoorden. Het oplossen van de centrale vraag is niet vastgelegd in een vooraf bepaald plan. Het gaat eerder om een dynamische vorm van proto­types ontwikkelen. Ideeën voor objecten of activiteiten worden samengelegd, gerealiseerd en uitgeprobeerd tot ze stuk gaan.

Bij het EauPropre | Proper­Water project is het niet anders. Verschillende activiteiten in de Maalbeekvallei in Brussel deden vragen rijzen over waterbeheer, waterzuivering en -infrastructuur. Zouden we waterzuiverings­stations kunnen omzeilen of hun omvang kunnen verkleinen door ons eigen drinkwater te maken in de publieke ruimte? Dit werd de overkoepelende vraag.

Deze website gaat over een twee jaar durend proces dat begint met het graven naar eigen proper water en uitmondt in het drinken van een glas regenwater. Het wil de op­gedane inzichten en ook praktische kennis over waterfilters toegankelijk maken, maar evengoed vertellen over objecten die nog steeds (en ook voor anderen) beschikbaar blijven, zoals het ProperWater­Paviljoen, de Pacco-test of de City Mine(d) TAP.

Hoewel de “wij” op deze site verwijst naar het platform City Mine(d), spelen nog veel meer individuen en collectieven een cruciale rol. PUM (Projet Urbain Maelbeek) en EGEB (Staten Generaal van het Water in Brussel) zijn groepen die we beschrijven, in de eerste plaats omdat ze het belang van sociale relaties onderlijnen bij interventies in de publieke ruimte. Sociale relaties vormen het weefsel dat deze interventies mogelijk maakt, en vaak zijn deze relaties het enige wat overblijft wanneer de fysieke interventie zelf alweer lange tijd is opgebroken in haar verschillende onderdelen.

ONTMOETINGSPLAATS

waarmee het allemaal begon

Op een braakliggend terrein in Brussel, in de schaduw van het Europees parlement en bovenop de oude rivierbedding van de Maalbeek, kwam in 2011 een aantal mensen samen. Op initiatief van City Mine(d) waren ze op zoek gegaan naar manieren om de starre, betonnen Europawijk vol kantoren en hermetische vergaderzalen te herbedenken als een levendig stuk van de stad. Ze legden ideeën samen voor kleine ingrepen en micro-projecten en vonden een uitvalsbasis op de zogenaamde Eggevoort Friche.

Verhalen over nabij gelegen bronnen, verdwenen watermolens en een hydraulische machine, overstromingen, recente infrastruc­tuurwerken en een onder de grond gestopte rivier, maakten dat water prominent was in de hoofden van allen. Toch bleek het zo aanwezige thema vrij onzichtbaar in het landschap van de stad.

De projecten en samenwerkingen die ontstonden op de Eggevoort Friche, groeiden rond het idee om water opnieuw een centrale plaats te geven in de buurt. De Friche zelf werd een watertuin, en samen met lokale netwerken (EGEB en PUM) werd gewerkt aan een open en collectief ontwerp voor een publiek waterpunt.

Zo wilden we een plaats doen ontstaan waar mensen bij elkaar komen, zoals de waterput, bron of pomp altijd een centrale rol heeft gespeeld in het leven van een gemeenschap. Hoe zou zo’n plaats er dan moeten uitzien, welke functie zou ze moeten vervullen, waar zouden we het water vandaan halen en met welke techniek, waarvoor zouden we het water kunnen gebruiken en zouden we het dan moeten zuiveren om aan een goede waterkwaliteit te komen, waren vragen waarrond we gedurende twee jaar hebben gewerkt in een open en collectief proces.

Ieder die betrokken was bij het project vond zich in het idee van een publiek waterpunt als plaats voor ontmoeting, debat en uitwisseling, een plaats bij uitstek om nieuwtjes te horen of mede­delingen te doen. Op zulke plaatsen kunnen we immers in aanraking komen met zaken die we niet kennen of geconfronteerd worden met uiteenlopende meningen. Ze creëren ruimte voor debat rond gevestigde ideeën, wat cruciaal is voor de democratie in onze steden.

Door samen zulke plek de be­denken en een soort van “machine” te bouwen in de publieke ruimte van de stad, kwamen zeer uiteenlopende netwerken van stadsbewoners, technici, knutselaars, ambtenaren, waterzoekers, kunstenaars, historici, wetenschappers en nieuwsgierigen bij elkaar. Tegelijkertijd stelde het ons in staat onze omgang met water in vraag te stellen en het te hebben over lokale en globale uitdtagingen en uiteenlopende kwesties zoals vervuiling of water als gemeengoed.

Daarnaast bood het gemeenschappelijk ontwerpen van een waterpunt de kans om de technisch-wetenschappelijke aspecten van waterbeheer te de-mystificeren, wat zeer tot de verbeelding spreekt en bovendien emanciperend kan werken.